Να ξεκινήσουμε με μια συγκεκριμένη ερώτηση: Τι είναι το Ζεν;
Το Ζεν τελικά.. επειδή και σαν λέξη την χρησιμοποιούμε χρειάζεται να γνωρίζουμε πως είναι κάτι που είμαστε - η αληθινή μας φύση που εκφράζεται στιγμή προς στιγμή - και κάτι που κάνουμε - μια πειθαρχημένη πρακτική μέσω της οποίας μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τη χαρά της ύπαρξης. Δεν αποτελεί ένα σύστημα πεποιθήσεων στο οποίο κάποιος προσηλυτίζεται. Δεν είναι δόγμα. Το Ζεν είναι η άμεση εμπειρία αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε απόλυτη πραγματικότητα ή το απόλυτο, ωστόσο δεν είναι ξεχωριστό από το συνηθισμένο, το σχετικό. Αυτή η άμεση εμπειρία είναι εκ γενετής δικαίωμά μας. Η πρακτική του ζαζέν, ο διαλογισμός - είναι ένας τρόπος συνειδητοποίησης της μη δυϊστικής, ζωντανής, λεπτής και αλληλένδετης φύσης κάθε ζωής.
Αυτή η πορεία προς την πραγμάτωση την έδειξε πριν από περίπου 2.500 χρόνια ο Ινδός πρίγκιπας Σιντάρτα Γκαουτάμα, ο οποίος έγινε γνωστός ως Βούδας Σακιαμούνι. «Βούδας» σημαίνει απλώς «αφυπνισμένος». Η μεγάλη του διδασκαλία ήταν ότι όλοι μπορούμε να αφυπνιστούμε· ότι ουσιαστικά, είμαστε όλοι Βούδες - Εβραίοι Βούδες, Χριστιανοί Βούδες, Ινδουιστές Βούδες, Ισλαμιστές Βούδες, Βούδες Ασάντι, Βούδες Χαουντενασούνι, κοσμικοί Βούδες και πάει λέγοντας.
Με αυτή την ευέλικτη και εξυπηρετική στάση απέναντι στις διάφορες κουλτούρες και πεποιθήσεις που συνάντησε, ο Βουδισμός αγκαλιάστηκε σε όλη την Ασία. Στην Κίνα, συγχωνεύτηκε με τον Ταοϊσμό και εξελίχθηκε στο Ch'an, την κινεζική λέξη για τον διαλογισμό, που έγινε «Ζεν» στην Ιαπωνία. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του δυτικού πολιτισμού. Πράγματι, ο ιστορικός Άρνολντ Τόινμπι είπε ότι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα του εικοστού αιώνα ήταν η μετακίνηση του Βουδισμού από την Ανατολή στη Δύση…
Μέσα από μια αφοσιωμένη και συνεπή πρακτική διαλογισμού, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι ο εαυτός και ο άλλος είναι Ένα, ότι το εξαρτημένο και το μη εξαρτημένο είναι ταυτόχρονα, ότι το απόλυτο και το σχετικό είναι ταυτόσημα. Από αυτή την συνειδητοποίηση πηγάζει μια φυσική συμπόνια και σοφία, μια ειρηνική και διαισθητικά κατάλληλη αντίδραση σε οποιεσδήποτε συνθήκες μπορεί να προκύψουν. Δεν το κάνουμε μεγάλο θέμα. Δεν το ονομάζουμε καν θρησκεία. Όταν ρωτήθηκε ο Δαλάι Λάμα για τον Βουδισμό, απλώς είπε: «Η θρησκεία μου είναι η καλοσύνη».
Να το ρωτήσω μια ακόμη φορά.. τι είναι το Ζεν; Πατήστε λίγο φρένο. Σταματήστε να προσπαθείτε να κλειδώσετε κάτι που είναι απέραντο και απεριόριστο, πολύ περισσότερο από ό,τι μπορεί να συλλάβει ο λογικός νους. Και δεν είναι υπερβολικά αυτά που γράφω και ζητώ συγνώμη αν κάποιοι διαφωνείτε. Απλώς κοιτάξτε το θέμα με πλήρη επίγνωση. Προσπαθήστε να τα εκτιμήστε κάπως τα πιο πάνω. Πάρτε μια βαθιά ανάσα, μην κρατιέστε από τίποτα και βγάλετε την με ευγνωμοσύνη. Στην ουσία θέλω να γράψω να λαμβάνουμε και να προσφέρουμε - αυτό κάνουμε κάθε φορά που εισπνέουμε και εκπνέουμε. Το να το κάνουμε αυτό με συνειδητή επίγνωση, σε τακτική βάση, είναι η μετασχηματιστική πρακτική που ονομάζουμε Ζεν.
Αυτή η απλή αλλά ουσιαστική πρακτική μπορεί να μας απελευθερώσει από τα δεσμά του παρελθόντος και του μέλλοντος, καθώς και από τα αυτό - επιβαλλόμενα και περιοριστικά εμπόδια που υψώνουμε γύρω από αυτό που εσφαλμένα θεωρούμε ξεχωριστές και αμετάβλητες ταυτότητές μας.
Ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε, τέλος πάντων; Όταν κοιτάμε πραγματικά βαθιά, γίνεται το Κοάν «Ποιος είμαι;» Διαπιστώνουμε ότι οι εξαρτημένες απόψεις και τα ψυχαναγκαστικά χαρακτηριστικά που έχουμε καταλήξει να αποκαλούμε «εαυτό» δεν έχουν σταθερή ουσία. Μπορούμε, μέσω του ζαζέν, να απελευθερωθούμε από αυτόν τον απατεώνα εαυτό και να ανακαλύψουμε τον αληθινό εαυτό - το ον που είναι ανοιχτό, σίγουρο και ανεμπόδιστο, που ρέει με όλα όσα υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Έτσι, πολύ φυσικά νοιαζόμαστε για το περιβάλλον, ξεκινώντας από τις δικές μας πράξεις: Να μην σπαταλάμε τους πολύτιμους πόρους της γης, συνειδητοποιώντας ότι κάθε πράξη έχει συνέπειες. Και πολύ φυσικά να επεκτείνουμε Αυτόν τον Νου. «Ορκιζόμαστε» να ζούμε με προσοχή, ακεραιότητα και αυθεντικότητα. Ορκιζόμαστε να απελευθερώσουμε όλα τα μέσα μας.. από τα βάσανα..
