Πόσες φορές δεν μπήκες στην διαδικασία να σκαφτείς μέσα από μια κατάσταση «Μισώ τον εαυτό μου» ή «Δεν είμαι αρκετά καλός;» Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα και να δούμε πως να σταματήσουμε τέτοιες σκέψεις.
Προσωπικά δεν ήταν λίγες οι στιγμές που σκέφτηκα κατά αυτόν τον τρόπο και πολύ περισσότερο σκέφτηκα πως ναι μισώ τον εαυτό μου. Όμως το «μίσος» είναι μια εξαιρετικά δυνατή λέξη. Παρόλα αυτά, πόσοι από εμάς δεν κοιτάμε το είδωλο μας στον καθρέφτη και σκαφτόμαστε – ναι μου αρέσω ή όχι δεν πρέπει να υπάρχεις; (βαρύ αυτό το τελευταίο όμως αποτυπώνει μια πραγματικότητα.)
Κατά κύριο λόγο (μια που είμαι και σε περίοδο δίαιτας) βλεπόμαστε και νιώθουμε αποστροφή στον καθρέφτη όταν έχουμε πάρει βάρος ή έχουμε εμφανή σημάδια στο σώμα μας, στο πρόσωπο μας για κάτι ορμονικό και πάει λέγοντας. Ή και δεν απέχει από την πραγματικότητα να συγκρίνουμε τον εαυτό μας μετά από ένα γρήγορο πέρασμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με άλλους. Είναι κάτι που δεν το συνειδητοποιούμε, ένα απλό «δεν θα μοιάσω ποτέ με τη ή τον…», μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε «δεν θα είμαι ποτέ αρκετά καλός για κανέναν».
Υπάρχουν στιγμές, που το μίσος προς τον εαυτό μας ίσως να είναι ένα συναίσθημα που πηγάζει από μέσα. Ίσως να έχεις αυτή την εσωτερική φωνή, που σε χλευάζει συνεχώς, λέγοντάς σου ότι δεν αξίζεις αγάπη, επιτυχία και δεύτερες ευκαιρίες. Και ίσως να σε φτάνει στο σημείο να νιώθεις άχρηστος και λίγος.
Από την στιγμή που παλεύεις ενάντια σε μια κατάσταση απέχθειας για τον εαυτό σου, δεν είναι και το πιο εύκολο να φανταστείς εκείνη την στιγμή ότι θα νιώσεις διαφορετικά. Όμως είναι δυνατό να κλείσεις την πόρτα στο μίσος προς τον εαυτό σου, να θεραπεύσεις αυτές τις βαθιές πληγές και να φτάσεις στο να αγαπήσεις και πάλι τον εαυτό σου και να τον αποδεχτείς.
Τι είναι αυτό που προκαλεί το μίσος του εαυτού; Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός πως κανένας μας κατά βάση δεν επιθυμεί να μισεί τον εαυτό του. Έτσι, αν δίνεις μάχη με το μίσος για τον εαυτό σου, ίσως σκάφτεσαι πώς έφτασες μέχρι εδώ…
Το μίσος προς τον εαυτό μας ενδεχόμενος να είναι σύμπτωμα καταστάσεων ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και της οριακής διαταραχής προσωπικότητας. Αλλά υπάρχουν μερικοί ακόμη λόγοι για τους οποίους μπορεί να νιώθεις έτσι. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει μέσα σε μια νύχτα. Τις περισσότερες φορές, είναι μια κατάσταση που έρχεται με πολύ πλάγιο τρόπο. Συχνά αναπτύσσουμε μίσος για τον εαυτό μας με την πάροδο του χρόνου, μερικές φορές χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε.
«Κανείς δεν σε συμπαθεί», «Φυσικά απέτυχες», «Μισώ τον εαυτό μου» … Αν αυτές οι σκέψεις ηχούν οικία μέσα σου, το πιθανότερο είναι ότι διαθέτεις μια πολύ σκληρή εσωτερική φωνή που σε κρίνει αυστηρά. Σαφέστατα όμως μια εσωτερική φωνή δεν αποτελεί κάτι το αρνητικό. Θα πρέπει να καταλάβεις πως όλη μας την έχουμε. Και την έχουμε γιατί είναι ικανή πολλές φορές να μας αποτρέπει από τα λάθη μας και να μας προστατεύει από την ντροπή και την αμηχανία. Από την άλλη όμως υπάρχουν φορές που αυτή η εσωτερική φωνή μπορεί να γίνει τόσο δυνατή και τόσο επικριτική — και εκεί είναι που προκύπτουν τα προβλήματα.
Αν διαθέτεις αυτή την σκληρή εσωτερική φωνή που σε κρίνει συνέχεια, ίσως να υποτιμάς συνεχώς τον εαυτό σου και να υπονομεύεις τις επιτυχίες σου. Μπορεί να νιώθεις σαν να υπάρχει κάποιος που σε ακολουθεί… να επιτίθεται σε κάθε ελάττωμα σου και να σε ντροπιάζει για κάθε λάθος σου.
Το χειρότερο όμως από όλα, είναι πως μπορεί να φτάσεις να πιστέψεις ότι όλες οι σκέψεις που κάνεις είναι αληθινές! Διότι όσο περισσότερο ακούς αυτή την επικριτική εσωτερική φωνή, τόσο περισσότερη δύναμη της δίνεις… και μπορεί να σε κατευθύνει σε συναισθήματα που θα ανοίξουν πληγές και απέχθειας για τον εαυτό σου.
Και είναι επίσης και οι γονείς μας που μπορούν να μας εξοπλίσουν με τα κατάλληλα εργαλεία για να αυξήσουμε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή μας, είναι πάλι οι ίδιοι οι γονείς μας που μπορούν να κάνουν και το αντίθετο. Θέλω να είμαι δίκαιος. Όσα λάθη να κάνουν οι γονείς μας τα κάνουν από άγνοια γιατί δεν γνωρίζουν πως να κάνουν το σωστό. Δεν τους το έμαθε κανένας. Είχαν άλλες επιρροές από τους δικούς τους. Όμως είναι οι γονείς μας και είναι και εκείνοι άνθρωποι. Δεν τα κάνουν όλα τέλεια, οπότε όταν χάνουν κάπως τον προσανατολισμό τους (ή χειρότερα συμπεριφέρονται επικριτικά) ένα παιδί μπορεί να το ερμηνεύσει αυτό.. πως κάτι δεν πάει καλά μαζί τους. Για να το αντιμετωπίσουν, θα αναπτύξουν όχι και τόσο χρηστικά μοτίβα σκέψης ως αμυντικό μηχανισμό.
Να δώσω ένα παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι οι γονείς (σου) σου συμπεριφέρονταν συχνά σαν να είσαι εκείνο το παιδί που ενοχλεί για τα πάντα, και όλο σου έκαναν μορφασμούς και νοήματα για να σώπαινες ή να είναι συνέχεια κατά πάνω σου. Με αυτό τον τρόπο ίσως μεγαλώνοντας να ένιωθες ότι είσαι ενοχλητικός. Και, αργότερα στη ζωή σου, μπορεί να έγινες υπερβολικά ντροπαλός, απολογούμενος απέναντι στους άλλους και να παίρνεις έναν υποτακτικό ρόλο στις σχέσεις σου.
Από την άλλη, εάν μεγάλωσες σε ένα σπίτι όπου παραμελήθηκες, αγνοήθηκες ή σας απέρριψαν οι άλλοι γύρω σου, μπορεί να μεγάλωσες με αρκετά συμπλέγματα. Αυτό συμβαίνει όταν πιστεύεις ότι υπάρχει κάτι εγγενώς λάθος και ντροπιαστικό πάνω σου, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση στην μετέπειτα ενήλικη ζωή σου.
Έχουμε μεταπηδήσει όλοι σχεδόν σε αυτό το επίπεδο. Δηλαδή, έχουμε τοποθετήσει τον πήχη πολύ ψηλά για τον εαυτό μας. Και μετά στενοχωριόμαστε γιατί δεν μπορέσαμε να τα καταφέρουμε. Αυτό το αίσθημα ότι δεν είμαστε ποτέ καλά μπορεί να επηρεάσει την ψυχική μας ευεξία, δίνοντας χώρο για να αυξηθεί η απέχθεια και το μίσος για τον εαυτό μας.
Αυτή η κατάσταση γιγαντώνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σήμερα έχουμε πρόσβαση σε μια ατελείωτη ροή περιεχομένου, που μας υπενθυμίζει τις επιτυχίες και τις αρετές των άλλων ανθρώπων. Και, ενώ είναι φυσιολογικό να βλέπεις τι γίνεται δεξιά σου και αριστερά σου, γίνεται λίγο περίπλοκο όταν έχεις αυτό που ονομάζεται « σύγκριση». Με απλά λόγια, αυτό συμβαίνει όταν παρατηρούμε ή εκτιμούμε μόνο άτομα που αποδίδουν «καλύτερα» από εμάς και, με τη σειρά μας, απαξιώνουμε τον εαυτό μας.
Άραγε υπήρξε και στην δική σου ζωή να πέσεις θύμα εκφοβισμού; στο σχολείο ή στη δουλειά; Ή ίσως κάποιος κάποτε να σε μείωσε και σε έκανε να νιώσεις λίγος; Ακόμη και σχόλια του αέρα μπορούν να μείνουν στο μυαλό μας - και, τελικά, μπορεί ακόμη και να πιστεύουμε ότι αυτά που ειπώθηκαν τα ανυπόστατα - οι σκληρές κοροϊδίες… να σκάφτεσαι πως είναι αληθινές ακόμη.
Αν έχεις την αίσθηση πως έχεις γίνει ο χειρότερος εχθρός του εαυτού σου, να σε ενημερώσω πως δεν είναι πολύ αργά για να αλλάξεις στάση. Υπάρχουν κάποια βήματα που μπορείς να κάνεις αν το επιθυμείς για να διώξεις αυτά τα συναισθήματα μίσους για τον εαυτό σου και να μπεις στην διαδικασία να αναπτύξεις αυτή την αγάπη για τον εαυτό σου.
Τα συναισθήματα είναι δύσκολα και άστατα πράγματα. Μερικές φορές μπορεί να συνδυάζονται μεταξύ τους και μπορεί να είναι δύσκολο να καταλάβουμε ακριβώς πώς νιώθουμε. Άλλες φορές, μπορεί να νιώθουμε ότι δεν έχουμε συναισθήματα ή είμαστε μουδιασμένοι. Έχοντας αυτό κατά νου, αν θέλουμε να καταπολεμήσουμε το μίσος προς τον εαυτό μας, το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσουμε τη ρίζα του. Τι προκάλεσε το συναίσθημα; Πότε εμφανίζεται συνήθως;
Μπορεί να γίνω γραφικός όμως είμαι ένθερμος υποστηριχτής του να κρατάμε ημερολόγιο μπορεί πραγματικά να βοηθήσει. Όχι μόνο θα σε βοηθήσει να ανακουφιστείς από αγωνίες, αλλά θα σου επιτρέψει επίσης να βρεις τις βαθύτερες αιτίες του μίσους για τον εαυτό σου. Το να αποτυπώσεις τις σκέψεις σου σε χαρτί σου επιτρέπει να εξετάσεις τι συνέβη κατά τη διάρκεια της ημέρας και τι πυροδότησε αυτά τα συναισθήματα απέχθειας για τον εαυτό σου. Μόλις μάθεις τα ερεθίσματα σου, είναι πολύ πιο εύκολο να βρεις πως να τα αντιμετωπίσεις και να τα διαχειριστείς.
Άραγε έχεις κολλήσει και εσύ σε έναν πάκο αρνητικών σκέψεων; Ενδεχόμενος να υποτιμάς συνεχώς την εμφάνισή σου ή κάνεις λόγο για τα λάθη του παρελθόντος (τι μου έρχονται στο μυαλό τώρα). Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν γνωστικές παραμορφώσεις ή παγίδες αρνητικής σκέψης. Θολώνουν την κρίση μας και μας εμποδίζουν να δούμε τα πράγματα όπως είναι στην πραγματικότητα. Γιατί, η πραγματικότητα είναι ότι οι σκέψεις μας… είναι απλώς σκέψεις. Και δεν σημαίνει επειδή νομίζεις κάτι πως είναι και γεγονός.
Από την στιγμή που επιθυμείς να σταματήσεις τις αρνητικές σκέψεις, το πρώτο βήμα είναι να τις αναγνωρίσεις. Μπες στην διαδικασία να αναρωτηθείς αν αυτό είναι σίγουρα αλήθεια, εάν οι φίλοι και η οικογένειά σου θα διαφωνούσαν και αν αυτή η σκέψη σε βοηθά ή σε τραβάει πίσω.
Εάν επιθυμείς να επαναφέρεις αυτήν τη εσωτερική φωνή που σε κρίνει στη θέση της, μπες στη διαδικασία να αμφισβητήσεις την αξιοπιστία της.. Προσπάθησε να απαντήσεις και να αμφισβητήσεις τα σκληρά σχόλια που κάνει. Αλλά μην απογοητευτείς αν αυτό σε δυσκολέψει στην αρχή. Η απλή αμφισβήτηση αυτών των σκέψεων μίσους προς τον εαυτό σου είναι μια καλή αρχή.
Πέρασε χρόνο με άτομα που σε ανεβάζουν! Μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλο μας. Είναι δύσκολο να είμαστε συνέχεια ο χάχας του εαυτού μας και πως δεν συμβαίνει και τίποτα. Όλοι βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό μας κατά καιρούς. Αλλά, αν αφεθούν αυτά ανεξέλεγκτα, θα μας πάνε σίγουρα σε στροφή και μετά στο γκρεμό.
Είναι σημαντικό να στηριζόμαστε σε σωστούς ανθρώπους γύρω μας. Θωράκισε τον εαυτό σου με ανθρώπους που θα σε ανεβάζουν, αντί να σε γκρεμίζουν. Η κοινωνική σύνδεση μας κάνει να νιώθουμε όμορφα και ανανεωμένοι και τα αγαπημένα σου πρόσωπα μπορεί να σου υπενθυμίσουν πόσο δυνατός/η, ανθεκτικός/η και υπέροχος/η είσαι.
Να γνωρίζεις πως το μίσος προς τον εαυτό μας φουντώνει την ελλείψει αυτόσυμπόνιας. Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτο-συμπόνια; Η αυτοσυμπόνια δεν είναι ακριβώς η ίδια με την αγάπη για τον εαυτό. Με απλά λόγια, η συμπόνια προς τον εαυτό μας ζητά να αποδεχτούμε όλες τις αρνητικές σκέψεις, τα ολισθήματα και τα λάθη μας. Γιατί αυτή η δύσκολη κατάσταση είναι απλώς μέρος του να είσαι άνθρωπος.
Για να κάνες την αρχή, φέρσου στον εαυτό σου όπως θα φερόσουν σε έναν πολύ καλό σου φίλο αν περνούσε μια δύσκολη στιγμή, και είμαι σίγουρος πως θα του υπενθύμιζες ότι όλοι κάνουν λάθη... Κάνε ένα μεγάλο δώρο και προσέφερε την ίδια κατανόηση και στον εαυτό σου. Πάνω απ' όλα, να θυμάσαι ότι τα λάθη και οι αποτυχίες σου δεν σε καθορίζουν.
Το πέρασα και το γνωρίζω πόσο δύσκολο είναι όταν σκέψεις όπως «μισώ τον εαυτό μου» βρίσκονται γύρω από το κεφάλι σου. Ίσως να έχεις κουβαλήσει αυτή την αίσθηση απέχθειας για τον εαυτό σου για μεγάλο χρονικό διάστημα, και όταν είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, μπορεί να είναι δύσκολο να φανταστείς ότι μπορεί να νιώσεις διαφορετικά.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η θεραπεία μπορεί να αλλάξει την κατάσταση. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας είναι σε θέση να ξετυλίξει το κουβάρι και να διαπιστώσει από πού προέρχεται αυτή η αίσθηση μίσους και περιφρόνησης για τον εαυτό σου και τότε θα μπορεί να σε καθοδηγήσει ήρεμα προς ένα μέρος αγάπης για τον εαυτό σου και συμπόνιας, φτάνει όμως να το επιτρέψεις...
