Το πιο πιθανό είναι ότι όσους γνωρίζεις σου φαίνονται πιο επιτυχημένοι από εσένα, πιο δημοφιλείς, πως έχουν χιούμορ, ότι είναι πιο έξυπνοι και πιο εμφανίσιμοι από εσένα; Έχεις την αίσθηση πως δεν μετράς γενικώς; Ή μπαίνεις στην διαδικασία να καμουφλάρεις το ποιος πραγματικά είσαι; και να δείχνεις προς τα έξω ένα διαφορετικό πρόσωπο, ένα στην ουσία ψεύτικο πρόσωπο; Ενδεχόμενος να έχεις μπει στην διαδικασία να αποφεύγεις κοινωνικές καταστάσεις επειδή η φαινομενική αυτοπεποίθηση και η επιτυχία των άλλων σε κάνουν να αισθάνεσαι μειονεκτικά με τον εαυτό σου. Άραγε ρώτησες ποτέ τον εαυτό σου γιατί νιώθεις έτσι;
Μην νιώθεις άσχημα… Προσωπικά μέχρι τα τριάντα μου ένιωθα έτσι… Το ζήτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την κατάσταση αυτή. Όλοι νιώθουμε ότι δεν μετράμε μερικές φορές.. συνήθως ως αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης κατάστασης. Όμως αν νιώθεις πάντα έτσι, είναι πιθανό να έχεις ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας. Οπότε μέσα από αυτό το άρθρο θα πάμε να ακουμπήσουμε κάπως την κατάσταση αυτή.
Θα ξεκινήσουμε με το τι είναι το σύμπλεγμα κατωτερότητας. Το σύμπλεγμα κατωτερότητας δεν είναι το ίδιο με το να παρατηρείς ότι κάποιος μπορεί να κάνει κάτι καλύτερο από εσένα. Όλοι έχουμε στιγμές που νιώθουμε ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι πιο ικανοί ή πιο επιτυχημένοι από εμάς. Είναι σημαντικό το πώς ανταποκρινόμαστε σε αυτά τα συναισθήματα. Μπήκες στην διαδικασία να σκεφτείς και να νιώσεις κίνητρο ώστε να επιδιώξεις τους δικούς σου στόχους; Ή εγκλωβίστηκες μέσα στα δίχτυα του μηρυκασμού, της αυτοκατηγορίας και της ανεπάρκειας; Να σου πω κάτι: «Νιώθεις πάντα κατώτερος»;
Είναι ενδιαφέρον να δούμε πως το ορίζει η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία το σύμπλεγμα κατωτερότητας: «Μια βασική αίσθηση ανεπάρκειας και ανασφάλειας, που προέρχεται από πραγματική ή φανταστική σωματική ή ψυχολογική ανεπάρκεια». Είναι ένας όρος που χρονολογείται από το 1907, όταν ο ψυχαναλυτής Άλφρεντ Άντλερ τον χρησιμοποίησε για να εξηγήσει γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι φαίνεται να μην έχουν το κίνητρο να ενεργήσουν προς το συμφέρον τους και να επιδιώξουν τους στόχους τους στη ζωή. Σήμερα, συνηθίζουμε να το ονομάζουμε «χαμηλή αυτοεκτίμηση»!
Εάν αισθάνεσαι σε τακτική βάση άσχημα για τον εαυτό σου όταν τον συγκρίνεις με άλλους, και αυτό αποτυπώνεται στη ζωή σου, μπορεί να έχεις σύμπλεγμα κατωτερότητας. Μπορεί να αισθάνεσαι ότι είσαι σωματικά, πνευματικά, κοινωνικά ή ψυχολογικά κατώτερος από τους άλλους. Το να αισθάνεσαι κατώτερος μπορεί να είναι μια εμπειρία απομόνωσης..
Τα γνωρίζεις;
Η παραμικρή κριτική σε κάνει να νιώθεις απαίσια για μέρες.
Είσαι τελειομανής και τίποτα δεν είναι αρκετά καλό.
Κρύβεις το «πραγματικό σου εγώ» από τον κόσμο γιατί νομίζεις ότι είσαι απαράδεκτος/η.
Πάντα συγκρίνεις τον εαυτό σου με τις κορυφαίες ιδιότητες άλλων ανθρώπων.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε κάνουν να νιώθεις δυστυχισμένος/η επειδή όλοι φαίνεται να είναι πιο χαρούμενοι ή πιο επιτυχημένοι από εσένα.
Επίσης, αν αισθάνεσαι κατώτερος/η πολλές φορές, υπάρχει ο κίνδυνος άγχους και κατάθλιψης. Εάν αισθάνεσαι ότι δεν είσαι τόσο καλός/η όσο άλλοι άνθρωποι, μπορεί να αισθάνεσαι άγχος σε πολλές καταστάσεις και να υποφέρεις από κοινωνικό άγχος. Και η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι βασικός παράγοντας στην ανάπτυξη και διατήρηση της κατάθλιψης!
Η ερώτηση σε αυτό το σημείο είναι η εξής: Από πού πηγάζουν αυτά τα αισθήματα κατωτερότητας; Πάμε να τα δούμε:
Σύγκριση με άλλους. Υπάρχει πολύ μεγάλη περίπτωση τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να οδηγήσουν σε ανθυγιεινές συγκρίσεις αρκετούς ανθρώπους. Οι τέλεια αποτυπωμένες και φιλτραρισμένες εικόνες στο Instagram μπορούν να κάνουν να φαίνεται ότι όλοι έχουν καλύτερη εμφάνιση από εσένα και απολαμβάνουν ένα διαφορετικό επίπεδο ζωής. Αλλά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι η πραγματική ζωή! Εκεί βλέπουμε ένα εξαιρετικά επεξεργασμένο, επιμελημένο υποσύνολο των καλύτερων στιγμών κάποιου άλλου. Και δεν είναι μόνο τα social media. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στο σύνολό τους, ειδικά η διαφήμιση, μας παρουσιάζουν καθημερινά εικόνες τελειότητας. Ταυτόχρονα, μπορεί να συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους επειδή εστιάζεις μόνο στις καλύτερες ιδιότητές τους.
Παγίδα αποτυχίας. Η παγίδα της αποτυχίας, είναι ένα πρότυπο σκέψης και συμπεριφοράς που έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία. Μπορεί να προκύψει από τη συνεχή κριτική από έναν γονέα και μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορά αυτο- καταστροφής. Βλέπεις τον εαυτό σου και όσα έχεις κάνει ότι δεν πληρούν ποτέ τα πρότυπα των άλλων που έχετε την ίδια ηλικία και εγκαταλείπεις την προσπάθεια... κάτι που γίνεται μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία…
Κοινωνική παγίδα ζωής. Νιώθεις ότι δεν ταιριάζεις; Η παγίδα της κοινωνικής απομόνωσης μπορεί να σε κρατήσει πίσω επειδή (λανθασμένα) σε κάνει να πιστεύεις ότι είσαι θεμελιωδώς διαφορετικός/η κατά κάποιο τρόπο – και πιθανώς κατώτερος/η. Ίσως να έχεις μεγαλώσει νιώθοντας ότι η οικογένειά σου ήταν διαφορετική από τους γύρω σου. Καθώς μεγάλωνες, μπορεί να ένιωθες κατώτερος και από τα παιδιά της ηλικίας σου..
Μεγέθυνση/ελαχιστοποίηση. Αυτό είναι ένα άχρηστο στυλ σκέψης ή «παγίδα σκέψης» όπου εστιάζεις στα αρνητικά και ελαχιστοποιείς τα θετικά. Εσύ, για παράδειγμα, εστιάζεις πάντα στα ελαττώματά σου και υποβαθμίζεις τα δυνατά σου σημεία; Και εστιάζεις στις καλύτερες ιδιότητες των άλλων ανθρώπων, ενώ αγνοείς τα δικά τους ελαττώματά;
Ασπρόμαυρη σκέψη. Μπήκες στην διαδικασία να σκεφτείς « Είμαι εντελώς αποτυχημένος» και μετά, «Αλλά είναι τέλειος. Ποτέ δεν κάνει κάτι λάθος». Η ασπρόμαυρη παγίδα σκέψης, γνωστή και ως σκέψη όλα ή τίποτα, έχει ως αποτέλεσμα την υπεραπλούστευση των πραγμάτων με αυτόν τον τρόπο…
Τι μπορούμε να κάνουμε για το σύμπλεγμα κατωτερότητας και να μπούμε στην φάση της ίασης;
Τι πιο απλό να κάνεις λιγότερες συγκρίσεις. Αν διαπιστώσεις πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε κάνουν να νιώθεις κατώτερος/η, προσπάθησε να περιορίσεις τον χρόνο που αφιερώνεις σε αυτά. Ο καθένας βρίσκεται στο δικό του μονοπάτι, και κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι αγώνες έχουν κάνει άλλοι άνθρωποι. Προσδιόρισε τις δικές σου αξίες και στόχους και κάνε focus σε αυτά.
Ευγνωμοσύνη. Η έρευνα δείχνει ότι αν νιώθεις ευγνωμοσύνη για τα καλά πράγματα στη ζωή σου, θα έχεις την τάση να κάνεις λιγότερες συγκρίσεις με άλλους ανθρώπους. Γιατί να νιώθεις ευγνωμοσύνη; Κάνε μία λίστα. Ο καθένας έχει πράγματα για τα οποία πρέπει να είναι ευγνώμων...
Προκάλεσε τη σκέψη σου. Ένα από τα πιο αποτελεσματικά πράγματα που μπορείς να κάνεις είναι να αμφισβητήσεις τυχόν άχρηστους τρόπους σκέψης και αρνητικές σκέψεις που σε κάνουν να νιώθεις κατώτερος/η, ανάξιος/α και ότι είσαι ένα «κατασκευαστικό λάθος». Αυτό είναι κάτι στο οποίο η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει αν το επιθυμείς.
Πρόσφερε στον εαυτό σου μια ευκαιρία. Αν τείνεις να αποφεύγεις καταστάσεις όπου θα μπορούσες να αποτύχεις ή να αισθάνεσαι ανεπαρκείς, προσπάθησε να βάλεις τον εαυτό σου σε καταστάσεις όπου είναι δυνατά και ρεαλιστικά τα επιτεύγματα.
Κάνε εξάσκηση στην αυτοαποδοχή. Έχεις τα ελαττώματα και τις ανασφάλειές σου. Κανείς δεν είναι τέλειος. Και αυτό είναι οκ. Κάνε μια παύση στον εαυτό σου..
Άραγε η θεραπεία είναι σε θέση να μας βοηθήσει; Επειδή η χαμηλή αυτοεκτίμηση σχετίζεται με το άγχος και την κατάθλιψη, η αναζήτηση βοήθειας για αυτά τα προβλήματα είναι σε θέση να μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε τα συναισθήματα κατωτερότητας.
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την πρόκληση μη βοηθητικών στυλ σκέψης. Ένας θεραπευτής μπορεί επίσης να παρέχει στρατηγικές, δεξιότητες και μηχανισμούς αντιμετώπισης για να μας βοηθήσει. Γενικά οι ειδικοί προσφέρουν βοήθεια και λύσεις για να ανακουφιστούμε απ΄όλα αυτά που μας κατατρέχουν.
Η Eleanor Roosevelt είχε πει: «Κανείς δεν μπορεί να σε κάνει να νιώσεις κατώτερος χωρίς τη συγκατάθεσή σου». Το να νιώθεις κατώτερος δεν είναι αποτέλεσμα του ότι υπάρχει κάτι εγγενώς λάθος μαζί σου. Δεν έχεις τίποτα κακό. Άρχισε να αντιλαμβάνεσαι τις δυνάμεις και τις δυνατότητές σου, κάνε αυτά που πρέπει αρκεί όμως να το θέλεις πραγματικά και σύντομα θα αρχίσεις να ιαίνεις το μέρος αυτό..
